చరిత్రకు సాక్షి వీరుల గుడి

ఒక ఆలయంలో... ఒక గొప్ప యుద్ధంలో అమరులైన వారిని గత 800 ఏళ్లుగా స్మరించుకోవడం విశేషమే. అంతేకాదు... ప్రతీ యేడాది కార్తీకమాసం చివర్లో అక్కడ ఘనంగా జరిగే ఉత్సవాలను చూసి తీరాల్సిందే. వాటిని చూడాలంటే గుంటూరు జిల్లా కారంపూడికి వెళ్లాల్సిందే.

పంచమ వేదంగా కీర్తించే మహాభారతానికి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పన్నెండవ శతాబ్దంలో జరిగిన పల్నాటి యుద్ధానికి కొన్ని పోలికలు ఉండటం ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది.

ద్వాపర యుగంలో రాజ్యాధికారం కోసమే కాకుండా ఇచ్చిన మాట నిలబెట్టుకోకుండా మోసం చేసిన కౌరవులకు వారి దుష్టపన్నాగా లను సహనంతో భరించిన పాండవులకు మధ్య జరిగింది ‘కురుక్షేత్ర యుద్ధం’.

కలియుగంలో ఒకే తండ్రి బిడ్డలు అయిన నలగామ రాజు, మలిదేవ రాజుల మధ్య జరిగింది ‘పల్నాటి యుద్ధం’. ఇది కూడా దాదాపుగా పై కారణాల వల్లే సంభవించినది. అక్కడ అన్నదమ్ముల బిడ్డలు. ఇక్కడ ఒకే తండ్రికి జన్మించినవారు.

అక్కడ మామ శకుని. ఇక్కడ నాయకురాలు నాగమ్మ.

అక్కడ పాచికలు. ఇక్కడ కోడి పందెం.

అక్కడ కురుక్షేత్రం. ఇక్కడ కారంపూడి.

అక్కడ శ్రీ కృష్ణుడు. ఇక్కడ బ్రహ్మనాయుడు.

రెండు కాలాలలో జరిగిన యుద్ధంలో లక్షల సంఖ్యలో జరిగిన జన, జీవ నష్టం అంతిమంగా లభించిన ఫలితం.

పూర్వ గాథ

నేటి మధ్యప్రదేశ్‌లోని జబల్పూర్‌ ప్రాంతాన్ని నాడు పాలించిన కార్తవీర్యార్జనుని వారసులైన హైహేయ వంశానికి చెందిన అనుగురాజు పన్నెండవ శతాబ్దకాలంలో ఆంధ్రప్రాంతానికి వచ్చాడు. గుంటూరు జిల్లాలోని చెందోలును రాజధానిగా చేసుకొని పాలిస్తున్న వెలనాటి చోడులను ఓడించాడు. వారి కుమార్తెను వివాహం చేసుకోవడమే కాకుండా పలనాటి సీమను వరకట్నంగా తీసుకొన్నాడు. గురజాలను రాజధానిగా చేసుకొని పాలన సాగించాడు. ఆయన విద్యావంతుడు, గొప్ప వీరుడు, న్యాయకోవిదుడు, పరిపాలనాదక్షుడు, అసామాన్య యుద్ధతంత్ర నిపుణుడు, సంఘసంస్కర్త... అన్నింటికీ మించి దైవాంశసంభూతుడు అని ప్రజలు విశ్వసించే బ్రహ్మనాయుడు మంత్రి.

అనుగురాజు తదనంతరం ఆయన పెద్ద కుమారుడు నలగామరాజు రాజ్యాధికారం చేపట్టాడు. తమ్ముళ్లు, బ్రహ్మనాయుని సహకారంతో రాజ్యాన్ని విస్తరించాడు. ప్రజలందరూ సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు.

కులాల పట్ల సదభిప్రాయం లేని బ్రహ్మనాయుడు నాటి సమాజంలోని అట్టడుగు వర్గాలవారిని చేరదీసి కీలక పదవులను ఇవ్వ డం, అన్ని కులాలవారు పక్కపక్కనే కూర్చొని సహపంక్తి భోజనం చేసే ‘చాపకూడు’ ను అమలులోకి తేవడం కొంతమందికి నచ్చలేదు.

వర్ణసంక్రమణం చేయడం, కింది వర్గాల వారిని అగ్రవర్ణాలవారితో సమానంగా గౌరవించడం సహించలేని వారి సహకారంతో నాయకురాలు నాగమ్మ నలగామ రాజు ప్రాపకం సంపాదించింది.

నెమ్మదిగా సవతి సోదరుల గురించి, బ్రహ్మనాయకుని గురించి లేనిపోనివి చెప్పి మహారాజుకు వారిపట్ల ద్వేషభావం నెలకొనేలా చేసింది. దీనితో రకరకాల సమస్యలు ఎదుర్కొన్న బ్రహ్మనాయుడు, మలిదేవరాజు సోదరులను తీసుకొని మాచర్ల చేరుకొని అక్కడ రాజ్యస్థాపన చేసాడు. కొద్ది రోజుల్లోనే మాచర్ల రాజ్య వైభవం గురజాల చేరింది. తట్టుకోలేకపోయిన నాగమ్మ నలగామరాజుతో మలిదేవాదులను కోడిపందాలకు ఆహ్వానం పంపింది. మాయా పాచికలతో ఎలా పాండవరాజ్యం కౌరవుల వశం అయ్యిందో అదేవిధంగా మోసపూరిత కోడి పందాలలో మలిదేవాదులు రాజ్యం కోల్పోయారు.

వారు కృష్ణానది దాటి అక్కడ ఉండసాగారు. పందెం తాలూకు షరతు ఏడు సంవత్సరాలు. కాలం ముగిసినా గురజాల వారు రాజ్యం ఇవ్వకపోగా బ్రహ్మనాయుడు పంపిన దూతను చంపడంతో యుద్ధం తప్పలేదు.

నాగులేటి వాగు ఒడ్డున ఉన్న ‘కార్యమాపూడి లేక కార్యంపూడి’(కారంపూడి) వద్ద రెండు సైన్యాలు భీకర యుద్ధం చేశాయి. యోధాను యోధులందరూ మరణించారు. చివరకు మిగిలిన ముఖ్యులు నలగామరాజు, బ్రహ్మనాయుడు, నాగమ్మ. తన మూలంగా జరిగిన వినాశనానికి పశ్చాతాపంతో నాగమ్మ వెళ్లి పోయింది. బ్రహ్మనాయుడు నలగామరాజుకు రాజ్యం అప్పగించి తాను గుత్తికొండ బిలం లోనికి వెళ్ళిపోయాడు.

నవాబులే నిర్మించారు...

బ్రహ్మనాయుని సైన్యంలో అన్ని కులాల వారున్నారు. పలనాటి యుద్ధంలో ముఖ్యపాత్ర పోషించిన మలిదేవ రాజు, ఆయన సోదరులు, కన్నమదాసు, బాలచంద్రుడు, కొమ్మరాజు ఆయన తమ్ములు ఇలా అరవైఆరు మంది వీరుల పేరిట నాగులేటి ఒడ్డున ప్రతిష్టించి, వారి ఆయుధాలను అక్కడ ఉంచి సద్గతులు ప్రార్ధనలు చేసి గుత్తికొండ బిలంకి వెళ్లిపోయారు.

అనంతరం కాకతీయులు, శాతవాహనులు, రెడ్డి రాజులు, చోళులు, విజయనగర రాజులు పలనాటి సీమను పరిపాలించారు. ఎందరు పాలకులు వచ్చినా కార్తీక మాసంలో అరవై ఆరు యుద్ధ వీరుల వంశాలవారు తరలివచ్చి ఐదు రోజుల పాటు ఉత్సవాలు జరిపి తమవారికి ఘన నివాళులు సమర్పించేవారట.

ఢిల్లీ సుల్తాను, ఆర్కాట్‌ నవాబు చాలాకాలం ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు అని చరిత్ర తెలుపుతోంది. ఈ నవాబుల కాలంలో వీరుల గుడి పూర్తిస్థాయిలో రూపుదిద్దుకొన్నదని అంటారు. నవాబు సైనికులు జాఫర్‌, ఫరీద్‌ అనే ఇద్దరు సేనాపతుల నాయకత్వంలో ఈ ప్రాంతాలకు వచ్చారట.

అప్పటికి వీరుల గుడిలోని లింగాలు మట్టిలో కలిసిపోయాయి. సైనికులు వాటిని సాధారణ రాళ్లుగా భావించి వాటి మీద గిన్నెలను ఉంచి వంట చేసు కున్నారట. ఆహారం తిన్న వెంటనే సైన్యం మొత్తంగా అస్వస్థతకు గురైనదట. కారణం తెలీక సేనాధిపతులు ఏమిచేయాలో పాలుపోని పరిస్థితులలో ఉండిపోయారు. నాటి రాత్రి జాఫర్‌కు శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి కలలో దర్శనమిచ్చి ‘‘మీరు వంట చేసుకొన్న రాళ్లు వీరుల జ్ఞాపకార్ధం వేసినవి. వారంతా నా భక్తులు. చేసిన పొరబాటుకు మీరంతా అనారోగ్యానికి గురయ్యారు. వారికి క్షమాపణ కోరుకొని ఒక గుడి నిర్మించండి’’ అని ఆదేశించారట.

మరునాటి ఉదయం సేనాపతులు ఊరిలో విచారించగా కలలో శ్రీ చెన్నకేశవుడు చెప్పింది నిజమని తేలడంతో వారు ప్రస్తుతం నాగులేటి ఒడ్డున ఒక గుడిని నిర్మించారట. అలా ప్రస్తుత ఆలయం నెలకొన్నది.

ఆలయ విశేషాలివి...

నాగులేటి వాగు ఒడ్డున ప్రధాన రహదారి మీదనే ఉంటుందీ ఆలయం. ప్రాంగణంలో అనేక నిర్మాణాలు కనిపిస్తాయి. విశాల మైదానంలో కనిపించే మండపంలో యుద్దభూమికి వెళ్లే వీరసైనికులకు బ్రహ్మనాయుడు స్వయంగా శంకు తీర్ధం ఇచ్చేవారట. అందుకని ‘శంకు తీర్ధ మండపం’ అని పిలుస్తారు. పక్కనే బ్రహ్మనాయుడు ప్రతిష్టించిన శ్రీ కాలభైరవ, శ్రీ ఎరుకల శక్తి చిన్న రాతి మండపాలలో కనపడతారు.

దక్షిణ ద్వారం గుండా ప్రాంగణంలోనికి వెళితే ఎదురుగా ‘వీరుల గుడి’ కనపడుతుంది.

ఆస్థాన మండపంలో పడిగం, కట్టే, పోతురాజు శిల కనిపిస్తాయి. గర్భాలయంలో అరవైఆరు యోధుల పేరిట వేసిన లింగాలు వారి ఆయుధాలు అయిన కుంతలం (త్రిశూలం),సామంతుల (చిన్న త్రిశూలం, ఖడ్గం కనిపిస్తాయి. వాటికే భక్తులు పూజలు చేస్తారు. ప్రాంగణంలో రాతి తోరణం, కన్నమదాసు గుడితో పాటు రెండు సమాధులు కనిపిస్తాయి. అవి మరెవెరివో కాదు... వీరుల గుడిని పునరుద్ధరించిన నవాబు సేనాపతులైన జాఫర్‌, ఫరీద్‌లవి. ఎందరో వీరులను కన్న ఈ ప్రదేశంలో మరణించడం కూడా గొప్ప విషయం అన్న భావనతో వారు ఇక్కడే ఉండి పోయారట.

కార్తీకమాసం చివర్లో ఉత్సవాలు

ప్రతిరోజూ భక్తులు వచ్చి మొక్కులు తీర్చుకొని, వంటలు చేసుకొని నివేదన పెట్టి తాము తిని వెళతారు. ఇక్కడ ప్రధాన ఉత్సవాలు కార్తీక మాసం చివరలో జరుగుతాయి. వీరులగుడి పలనాటి వీరాచార పీఠం పీఠాధిపతి ఆధ్వర్యంలో ఉంటుంది. బ్రహ్మనాయుడు స్వయంగా ‘పిడుగు’ వంశం వారిని నియమించారు. నేటికీ వారి వారసులే గుడిని నిర్వహిస్తుంటారు.

కార్తీక పౌర్ణమి రోజున పీఠాధిపతుల సమక్షంలో కార్తీక అమావాస్య నుంచి అయిదు రోజుల పాటు పలనాటి వీరుల గుడి ఉత్సవాలు జరుగుతాయని ప్రకటిస్తారు. అదే రోజున బ్రహ్మనాయుని నృసింహ కుంతలం, బాలచంద్రుని సామంతరాగోల, కన్నమదాసు భైరవ ఖడ్గం శ్రీ చెన్నకేశవ స్వామి ఆలయం నుంచి సగౌరవంగా తెచ్చి నాగులేటిలో వీరుల గుడి వెనుక ఉన్న ‘గంగాధరీ మడుగు’లో పవిత్ర స్నానం చేయిస్తారు. గుడిలో ఉత్సవాల ఆరంభానికి గుర్తుగా జెండా ఎగురవేస్తారు.

ఈ అయిదు రోజుల ఉత్సవాలను రాచ గావు, రాయబారము, మందపోటు, కోడి పోరు, కల్లిపాడు అనే పలనాటి యుద్ధం గురించి తెలిపే అయిదు అంశాలుగా విభజించి రోజుకొక అంశాన్ని ప్రదర్శిస్తారు.

పోతురాజులు, కన్నమనీడులు, ఆచార వంతులు దూరప్రాంతాల నుంచి కూడా తరలివస్తారు. తమ వీరుల కుంతలాలను తీసుకొనివస్తారు. పూజలు నిర్వహిస్తారు. ఉత్సవం జరిగే అయిదు రోజులు కారంపూడిలో పండుగ వాతావరణం వెళ్లి విరుస్తుంది.

ఊరిలోని పురాతన శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి ఆలయం, శ్రీ అంకాళమ్మ ఆలయాలలో విశేష పూజలు నిర్వహిస్తారు. కారంపూడి, గురజాల, మాచర్ల చుట్టుపక్కల గ్రామాలలో నేటికీ పాలకులు నిర్మించిన కట్టడాల శిథిలాలు కనపడ తాయి. కారంపూడి సమీపంలోనే గుత్తికొండ బిలం ఉంది. గురజాలలో శ్రీ ఇష్టకామేశ్వరీ దేవి ఆలయం, శ్రీ వీరభద్రస్వామి ఆలయం, కోట అవశేషాలు కనిపిస్తాయి. మాచర్లలో శ్రీ చెన్నకేశవ స్వామి ఆలయం, శ్రీ వీరభద్ర స్వామి ఆలయం, పరశురాముడు ప్రతిష్టించిన అయిదు శివాలయాలు ఉన్నాయి. ఇవన్నీ చరిత్రను తెలిపే నిర్మాణాలే.

- ఇలపావూరి వెంకటేశ్వర్లు

90529 44448