‘ఉపాధి హామీ’లో ఆదివాసులు గల్లంతు
ABN, First Publish Date - 2023-08-29T03:48:10+05:30
పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా, గుమ్మలక్ష్మిపురం మండలంలో బాలేసు అనే ఆదివాసీ గ్రామంలో కొలక రంగారావు ఉపాధి పని కోసం రోజూ...
పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా, గుమ్మలక్ష్మిపురం మండలంలో బాలేసు అనే ఆదివాసీ గ్రామంలో కొలక రంగారావు ఉపాధి పని కోసం రోజూ ఎదురుచూస్తున్నాడు. ఏ రోజూ మస్తరులో పేరు రావడం లేదు. చివరికి అధికారులను ఆరా తీస్తే ‘‘నువ్వు చనిపోయావని నీ పేరును తొలగించారు’’ అని చెప్పారు. బతికున్న రంగారావు హతాశుడై, దిక్కు తోచకుండా ఉన్నాడు.
2005లో వచ్చిన ప్రజోపయోగకరమైన చట్టం మహాత్మాగాంధీ జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ చట్టం. గ్రామీణ ఉపాధి ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థను బలోపేతం చేసి, పేదరిక నిర్మూలన దిశగా ఈ చట్టం గ్రామీణ పేదలకు, బడుగు బలహీన వర్గాలకు, ఆదివాసులకు భద్రతా వలయంగా నిలిచింది. చాలా ప్రత్యేకతలతో కూడిన ఈ పథకం గ్రామీణ పేదలకు ఎంతో ఆసరాను కల్పించింది. సంవత్సరంలో కనీసం 100 రోజుల పనికి గ్యారంటీ ఇచ్చింది. దీని ఫలితాలను వివిధ సామాజిక సూచికలు స్పష్టం చేశాయి. కూలీ రేట్ల పెరుగుదల, ఆహార భద్రత వాటిలో ముఖ్యమైనవి. గ్రామీణ ఆర్ధిక వ్యవస్థకు వెన్నెముకగా నిలిచిన ఈ పథకం చాలా దేశాలకు స్ఫూర్తినిచ్చింది.
ఇప్పుడు ఈ ఉపాధి హామీ పథకానికి జబ్బు చేసింది. కేంద్రంలో బీజేపీ ప్రభుత్వం వచ్చినప్పటి నుంచీ ఈ పథకానికి ప్రాముఖ్యం తగ్గిపోయింది. ఇదొక విఫలమైన పథకానికి నమూనా అని స్వయానా ప్రధాని మోదీ ప్రకటించారు. అక్కడ నుంచీ దీనిని నిర్వీర్యం చేసే ప్రయత్నం మొదలైంది. ఏటా బడ్జెట్‌లో కోతలతో పాటు పని గంటల తగ్గింపు, తలసరి వేతనంలో తగ్గుదల లాంటివి జరుగుతున్నాయి. అది చాలదన్నట్లు ఇప్పుడు పెద్ద ఎత్తున కూలీల తొలగింపు కార్యక్రమం మొదలైంది. ఒక్క ఆంధ్ర రాష్ట్రంలోనే 2022–23 సంవత్సరంలో 77.9 లక్షల మంది కూలీలను తొలగించారు. ఈ పరిస్థితి దేశమంతటా ఉంది. గత సంవత్సరంతో పోల్చుకుంటే దేశవ్యాప్తంగా తొలగింపుల శాతం 247% పెరిగిందని స్వయానా కేంద్ర గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రి గిరిరాజ్ సింగ్ లోక్‌సభలో ఒప్పుకున్నారు. ఇది గ్రామీణ, ఆదివాసీ ప్రాంత ఆర్థిక వ్యవస్థపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపిస్తుంది. నిరుద్యోగం, పేదరికం, వలసలు పెరిగి ఆర్థిక స్వావలంబన, ఆహార భద్రతకు తీరని నష్టం చేస్తుంది.
మానవ హక్కుల వేదిక, లిబ్‌టెక్ సంస్థల కార్యకర్తలు పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చింతలపాడు, బాలేసు, దుర్బిలి వంటి ఆదివాసీ గ్రామాలలో పర్యటిస్తే ఎన్నో అంశాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. ఆ మూడు గ్రామాలలో తొలగించబడ్డ 30 మంది కూలీలను కలిస్తే వారిలో సహేతుకంగా తొలగించడానికి అర్హులైన వారు ఐదుగురే ఉన్నారు. మిగతా 25 మందివీ తప్పుడు తొలగింపులే. వీరిలో రంగారావు ఒకడు. మిగతా వారిని ‘పని చేయడానికి ఇష్టం లేదు’ అనే కారణంగా తొలగించారు. నిజానికి వారందరూ రోజూ పని కోసం ఎదురుచూస్తున్న వారే. ఇంకా విచిత్రం ఏమిటంటే వారిలో కొంతమంది పేర్లు మస్తరులో కనపడుతున్నాయి కనుక పనిలోకి కూడా వెళ్తున్నారు. వారు పని చేసి కూడా కూలి డబ్బులు పోగొట్టుకున్నట్లే. తొలగించబడ్డ వారి జాబితా ఫీల్డ్ అసిస్టెంట్ల వద్ద లేదు.
కేంద్ర ప్రభుత్వం కొత్తగా ప్రవేశపెట్టిన చెల్లింపుల పద్ధతి వల్లే ఈ భారీ స్థాయి తొలగింపులు జరిగాయని లిబ్‌టెక్ సంస్థ చేసిన పరిశీలనలో తేలింది. ఇన్నాళ్లూ వేతన చెల్లింపులు బ్యాంక్ అకౌంట్ ఆధారంగా జరిగేవి. కానీ ఇటీవల ఆధార్ ఆధారిత చెల్లింపుల పద్ధతికి మారమని కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆదేశించింది. ఈ పద్ధతికి మారాలంటే మొత్తం మూడు దశలు దాటాలి. మొదట ‘ఆధార్ సీడింగ్’ చెయ్యాలి. అంటే కూలీల పేర్ల పక్క ఆధార్ నెంబర్లను చేర్చాలి. ఆ తరవాత ‘ఆధార్ ఆథెంటిఫికేషన్’ జరగాలి. అంటే ఆధార్ కార్డు, రేషన్ కార్డు, జాబ్ కార్డులు మూడిటినీ మ్యాచ్ చెయ్యాలి. ఆ తరువాత జాతీయ చెల్లింపుల పోర్టల్ (ఎన్‌పిసిఐ)తో అనుసంధానం చెయ్యాలి. ఇదంతా సవ్యంగా జరగాలంటే ఆధార్ కార్డు, రేషన్ కార్డు, జాబ్ కార్డులలో ఏ చిన్న తేడా లేకుండా పూర్తిగా మ్యాచ్ అవ్వాలి. అంటే పేరులోని అక్షరాలు తేడా పడినా, జెండర్ లేదా వయసు తేడా పడినా అవి మ్యాచ్ కావు. అలా మ్యాచ్ కానీ వారి పేర్లే తొలగించబడ్డాయి. వారి పేర్లు పెండింగ్‌లో పెట్టే అవకాశం లేక అలా జరిగి ఉండవచ్చని ఫీల్డ్‌లో పని చేసే వారు అంటున్నారు. బహుశా అదే కారణంతో ఈ సంవత్సరం ఉపాధి పనికి వెళ్లిన వారికి కొంత మందికి కూలీ డబ్బులు ఇంకా పడలేదు. పైగా డేటాని నమోదు చేసే ప్రక్రియను ఇప్పుడు స్థానిక సిబ్బంది పరిధి నుండి తీసివేసి ఎన్ఐసికి అప్పగించాక సమస్య ఇంకా జటిలంగా మారిందని ఉపాధి హామీ సిబ్బంది అంటున్నారు. కష్టసాధ్యమైన డెడ్‌లైన్లు పెట్టకుండా వారికి కొంత సమయం ఇచ్చి, సరైన శిక్షణ ఇచ్చి ఉంటే ఇన్ని పొరపాట్లు జరిగేవి కావు. ఆధార్ కార్డులోనో రేషన్ కార్డులోనో ఎంట్రీలు తప్పుగా ఉండడం లబ్దిదారుల తప్పు కాకపోయినా, శిక్ష వాళ్ళే అనుభవిస్తున్నారు. ఆంగ్లంలో స్పెల్లింగులు సరిగ్గా రాయలేని సిబ్బందిని ఆధార్ సెంటర్లలో డేటా ఎంట్రీకి నియమించిన విషయం అందరి అనుభవంలో ఉంది.
డిజిటలీకరణ వల్ల ప్రజలకు మరింత సులువుగా పని జరిగిపోవాలి. కానీ ఇక్కడ పథక నిర్వాహకుల సులువుకు మాత్రమే ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు. మన దేశంలో అమలవుతున్న ప్రభుత్వ పథకాలన్నిటికీ ఇది పెద్ద సమస్యగా మారింది. ఇప్పుడు అన్ని పథకాల రాయితీ సొమ్ము నేరుగా లబ్దిదారుల బ్యాంక్ అకౌంట్‌లోకి జమ అవుతుంది. ఆ పథకాలకు కూడా ఎన్‌పిసిఐ, ఆధార్ సీడింగ్ తప్పనిసరి చేశారు. దాని ఫలితంగా సగానికి సగం మంది లబ్ది పొందలేకపోతున్నారు. ఇది ఉద్దేశ్యపూర్వకంగా జరగకపోయినా ప్రభుత్వం మాత్రం చాలా డబ్బునే మిగుల్చుకుంటోంది. విషాదం ఏమిటంటే చాలా మంది గ్రామీణ పేదలకి ఎక్కౌంట్‌లో డబ్బు ఎందుకు పడలేదో తెలీదు. చాలా మంది ఉపాధి కూలీలకు కూడా వారి పేర్లను తొలగించిన విషయం తెలియదు. ఒకవేళ తెలిసినా డిజిటల్ సామర్ధ్యంలో వెనకబడిన ఆదివాసులకు మూడు కార్డులను సరిచేయించుకోవడం తలకు మించిన పనే అవుతుంది. ముఖ్యంగా ఆదివాసీ ప్రాంతాల్లో ఆధార్ సెంటర్లు, రెవిన్యూ ఆఫీసులు వారికి చాలా దూరంలో ఉంటాయి. రోజుల తరబడి తిరగాలి. బోలెడు డబ్బు వెచ్చించాలి.
ఈ లోపు మోదీ జీ–20 సదస్సులో డిజిటల్ ఇండియా ప్రగతి గురించి గొప్పలు చెబుతారు. భారతదేశ మధ్యతరగతి సంతృప్తిగా చంకలు గుద్దుకుంటుంది. కొలక రంగారావు తాను బతికే ఉన్నానని రుజువు చేసుకోవడానికి ఏమి చేయాలో తెలీక ఊళ్లో ఉన్న ఫీల్డ్ అసిస్టెంట్ చుట్టూ తిరుగుతూ ఉంటాడు.
కె. అనురాధ
మానవ హక్కుల వేదిక
Updated Date - 2023-08-29T03:48:10+05:30 IST